Jak to zrobić (JTZ) czyli HOWTO po polsku

poczatkowo piotr.pogorzelski@ippt.gov.pl
obecnie B.Maruszewski@jtz.org.pl

v2.3.3 Styczeń 1998


Inforamcje co to takiego JTZ, skąd się to wzięło, czemu to ma służyć, komu to jest potrzebne, a komu nie. Najnowsza wersja tego dokumentu znajduje się pod adresem ftp.jtz.org.pl oraz na Polskiej Stronie Tłumaczeń. Chciałbym zauważyć, że dokument ten dość często się zmienia, więc pilnuj proszę czy masz najnowszą wersję. Szczególnie zwracam uwagę na słowniczek.

1. Co to jest JTZ ?

Wszystko zaczęło się od tego, że kilku osobom chciało się poświęcić troche czasu (bynajmniej nie wolnego) (choć jeden z nich sugerował, że podobno miał mieć jakieś ferie, czy coś w tym stylu, lecz przecież każdy rozsądny człowiek wie, że nie ma czegoś takiego jak ferie, urlop, wolna chwila. To są puste pojęcia wymyślone przez *owców, które mają jedynie namącić ludziom w głowach) i wspomóc World Linux Domination Project Polska (choć część z nich na pewno sobie nie zdawała sprawy z tego co robi) tłumacząc HOWTO na nasz rodzimy język.

Dosyć szybko zebrała się mała grupka ludzi, którzy rzuciwszy w kąt inne sprawy zabrali się do dyskusji co przetłumaczyć, jak to przetłumaczyć i co z tymi tłumaczeniami robić. Na szczęście nie byli w tym najlepsi (w tłumaczeniach też nie, jak sami zobaczycie), więc się zajęli innym sprawami (wesela, kino, spacer itp.).

Ku ogólnemu zdziwieniu okazało się, że ich wysiłek nie poszedł na marne i zaczęły pojawiać się pierwsze efekty ich działań (o nich za chwilę). Również ich dyskusje, zaowocowały pewnymi ustaleniami, które od tej pory stały się obowiązującym prawem.

Osobą koordynującą projekt jest Bartosz Maruszewski

2. Ustalenia, które stały się obowiązującym prawem.

Te ogniste dyskusje, o których wcześniej pisałem (wymiana kilkunastu listów między trzema osobami) doprowadziły do przyjęcia następujących zasad :

3. Ludzie, czyli kto to robi

Chwilowo jest nas niewielu. Ci, o których wiemy (być może są tacy, którzy samotnie, w zapomnieniu zrobili już tę całą robotę, lecz my o nich nic nie wiemy) to:

Jeśli chcesz do nas dołączyć zapisz się na naszą listę, lecz pamiętaj, że jest ona przeznaczona, dla osób pracujących nad tłumaczeniami, nie służy do przyglądania się, jak postępują prace. Adres listy to jtz@ippt.gov.pl lub jtz@jtz.org.pl. Aby się na nią zapisać wyślij na adres listproc@ippt.gov.pl list zawierający

subscribe jtz Imię Nazwisko

Paweł Więcek coven@pwr.wroc.pl opiekuje się pakietem naszych tłumaczeń dostarczanym dla Debian-a. Pakiet ten jest dostępny jako "unstable doc-linux-pl" pod adresem ftp.ists.pwr.wroc.pl lub na dowolnej kopii serwera ftp.debian.org. On też postawił mirror we Wrocławiu pod tym samym adresem, ale w innym katalogu - /pub/linux/JTZ/.

4. Pierwsze rezultaty

Postanowiliśmy, że przetłumaczone dokumenty będą udostępniane szerszemu gronu dopiero, kiedy będą się do tego nadawały ;-). To znaczy, że przetłumaczony dokument musi wpierw troche poczekać, zostać ponownie sprawdzony przez autora i dopiero potem może pokazać się szerszej publiczności. Lecz na początku jedynie w postaci html, txt i sgml.

Chcemy jednak, abyście wiedzieli czego możecie oczekiwać w najbliższym czasie i jaki jest stopień zaawansowania prac. Czekamy również na wasze reakcje i oczekiwania. Wasze głosy mogą wpłynąć na kolejność w jakiej będą tłumaczone te dokumenty. Zajrzyj na stronę WWW www.jtz.org.pl.

Jeśli chcesz wiedzieć nad czym w tej chwili pracujemy, wyślij na adres B.Maruszewski@jtz.org.pl list, który w polu Subject: zawiera napis HOWTO-info (wielkość liter ma zanaczenie). Otrzymasz mniej więcej taką odpowiedz:

From: Bartosz Maruszewski <bart@mat.uni.torun.pl>
Subject: Re: HOWTO-info
Date: Tue, 25 Feb 1997 16:47:27 +0100 (MET)
Lines: 38


========== KTO ========== ===== CO ROBI ===== ===== CO ZROBIL =====
Ja                                SMB              BootPrompt
                                                      Kernel
                                                    m. Locales
                                                    m. DOS2Linux
--------------------------------------------------------------------
Piotr P.                         META              Instalation
                                Serial              ISP-HookUp
                                NET2               LargeDisk
                                Ethernet
--------------------------------------------------------------------
Piotr T.                        XFree86,
                                  WWW
                                Java-CGI
--------------------------------------------------------------------
Pawko O.                        Sound
                               Modules

========== SPIS ==========
Howtos:
BootPrompt(*), BootDisk(*), Instalation(*), Kernel(*), Modules(*),
Printing(-Usage), SCSI, SMB(*), Serial(*), Sound(*), UMSDOS, ISP-HookUp(*),
META(*), NET2(*), Ethernet(*)

Mini-Howtos:
LILO, LargeDisk(*), Colour-ls, Consoles(-Many), DOS2LINUX(*), Getty-ps,
KeySetup, Keystroke, Locales(*), Quota, Swap-Space, Upgrade, X*(*), Diald,


(*) - oznacza zrobione, badz w trakcie tlumaczenia
m. - mini HOWTO

5. Przetłumaczone dokumenty

Aktualne informacje znajdziesz pod adresem www.jtz.org.pl/.

Pliki w formacie txt i html, nadające się do drukowania są tutaj: ftp.jtz.org.pl:/JTZ/.
Serwerem ftp zajmuje się Piotr Pogorzelski i proszę kierować wszelkie uwagi i komentarze do niego.

6. Słownik

Jeśli znajdziesz jakieś nowe słowo/wyrażenie, które nadaje się do słownika, albo znajdziesz lepsze określene dla któregoś słowa/wyrażenia już będącego w słowniku, to wyślij je do B.Maruszewski@jtz.org.pl.

===========================================================
Wyrazy których nie tłumaczymy:

firewall, bridge, host, proxy, log, stdin, stdout, locale, *roff, timeout

mieszczą się tutaj także wszelkie polecenia systemowe i nazwy programów
X, emacs, *TeX, *script.
===========================================================

Jak odmieniać wyrazy nietłumaczone, zaczerpnięte z j. angielskiego oraz
wszelkie skróty?

Wyrazy zaczerpnięte z ang. to takie jak: Linux, Unix, fax...

Jeśli wyraz kończy się na spółgłoskę, to dodajemy <bf/myślnik/ i piszemy
końcówkę polską wg. rodzaju jaki dany wyraz przyjmuje w j. polskim:<newline>
np: ten firewall -- tego firewall-a<newline>
    ten RAM -- tego RAM-u<newline>
W dopełniaczu (kogo? czego?) skrótu kończącego się na spółgłoskę zawsze
używamy końcówki -u: DOS-u, BIOS-u itd.

Jeśli wyraz kończy się na samogłoskę, to dodajemy <bf/apostrof/ i piszemy
końcówkę polską wg. rodzaju jaki dany wyraz przyjmuje w j. polskim:<newline>
np: ten bridge - tego bridge'a

<bf/Do skrótów/ zawsze stosujemy myślnik.<newline>
<bf/W imionach/ oczywiście nie stosujemy myślnika.

Jeśli wyraz kończy się na tzw. nieme "e", to lepiej unikać jego
odmiany, np: edytor joe -- w edytorze joe, edytora joe. A nie edytorze
joe'u czy edytora joe'a ...

7. Jak korzystać z trybu psgml pod Xemacsem?

Całkiem prosto:

Ha, wydaje mi się, że to wczoraj w domu zadziałało (RH4.1, xemacs-19.16 i linuxdoc-sgml-costam-rpm) jak wróce to sprawdzę. Niestety w pracy po zainstalowaniu najnowszych sgml-tools-0.99.4 nie chce działać z trybem psgml - przychodzi z własnym plikiem contrib/sgml-mode.el, który nie jest tak bogaty jak psgml.

8. Trochę danych techicznych dla tłumaczy.

[Sekcja napisana przez Bartka Maruszewskiego.]
Wcześniej już zostało wspomniane, że piszemy w formacie SGML. Format ten bardzo przypomina HTML więc jeśli znasz ten ostatni, to nie powinien on ci nastręczać większych trudności. Narzędzia do obsługi tego formatu to pakiet sgml-tools.

8.1 Krótki minikurs SGML-a.

Wielu z was chce się przyłączyć, ale pisze do mnie, że nie zna SGML-a. No i piszę do każdego litanię wszystkich zasad itp. Żeby tego nie robić postanowiłem zamieścić kilka porad jak z niego korzystać.

To naprawdę nie jest trudne.

Teraz trochę o konwersji.

Do konwersji pliku źródłowego SGML-a na HTML i TXT służą odpowiednio programy sgml2html i sgml2txt. Wszystko co musisz pamiętać, to użycie odpowiedniej opcji dla sgml2txt, żeby zostawił polskie znaki w spokoju. Opcja ta to -l. Podczas konwersji występuje z reguły błąd Couldn't find font 'C' czy jakoś tak - otóż nie ma się czym przejmować. Poprawny dokument tekstowy zostanie wygenerowany.

Co do konwersji na HTML, to tutaj problemu z polskimi literami nie ma, ale trzeba pamiętać, aby użyć opcji -L polish, żeby odwołania Next, Table of Contents i Previous zamienić na polskie odpowiedniki. Przed konwersją załóż plik /usr/lib/linuxdoc-sgml/rep/html/polish i wpisz w nim:

PrevPage: Poprzednia
NextPage: Następna
TOC: Spis&nbsp;Treści

Narzędzia SGML, są dostępne pod adresem pobox.com.

Hmmm... wydaje mi się, że to wszystko. Jak sobie o czymś przypomnę to dopiszę.

9. Co mam zrobić jeśli chcę poprawić dokument.

Po pierwsze wszelkie poprawki trzeba nanosić w formacie SGML.

Jeśli znalazłeś literówki, to po prostu popraw je i wyślij poprawioną wersję do tłumacza. Upewnij się przedtem czy masz najnowszą wersję, bo może błędy, które poprawiasz są już poprawione w nowszej wersji.

Jeśli chcesz ingerować w treść dokumentu, to najprościej jeśli zachowasz kopię tłumaczenia, naniesiesz poprawki, które uważasz za stosowne i potem wydasz polecenie "diff -Nu stara-wersja nowa-wersja > zmiany" i wyślesz zawartość pliku zmiany do tłumacza.

10. Konwersja SGML -> LaTeX a sprawa polska

Autor sekcji: Michał Malarski malarz@it.pw.edu.pl

W poniższym tekscie opisuję moje udane próby konwersji dokumentu z polskimi znakami diaktrycznymi zapisanego w formacie SGML na format LaTeX oraz DVI (Device Independent) i PS (PostScript).

10.1 LaTeX i LaTeX2e (epsilon)

Bezproblemowo znaki różnych alfabetów możemy używać tylko w nowym formacie LaTeX-a (tzw. LaTeX-u 2e), standardowo pozwalającym na pisanie z ogonkami. Aby można było używać jawnie polskich liter w LaTeX-u w nagłówku dokumentu w formacie LaTeX wygenerowanego przez program sgml2latex muszą wystąpić następujące linie:


        \usepackage{t1enc}
        \usepackage[latin2]{inputenc}
        \usepackage[polish]{babel}

Najważniejsza jest pierwsza z nich:


        \usepackage{t1enc}

Linia ta umożliwia w ogóle pisanie z ogonkami.

Kolejna linia:


        \usepackage[latin2]{inputenc}

umożliwia zapisanie polskich liter w standardzie ISO Latin 2 (ISO 8859-2) a nie jakimiś przedziwnymi zaklęciami magicznymi LaTeX-a.

Trzecia z nich, a mianowicie:


        \usepackage[polish]{babel}

daje nam jedynie dodakowy bajer: słowa w języku polskim w razie potrzeby zostaną poprawnie podzielone (zgodnie z regułami języka polskiego oczywiście).

Niestety program sgml2latex, generujący za każdym razem najpierw plik w formacie LaTeX, a dopiero później korzystając z tego pliku generuje pliki w formatach DVI i/lub PS, nie generuje odpowiednich linii w tym pliku.

10.2 Co nam generuje sgml2latex ?

Program sgml2latex umożliwia wygenerowanie pliku w formacie LaTeX lub LaTeX2e (z opcją -2e). Wszystko byłoby fajnie gdyby ten plik był poprawny dla nas (czyli zawierał linie wymienione powyżej). Niesety tak nie jest. Żeby to poprawić wystarczy jedynie trochę zmodyfikować plik

/usr/lib/linuxdoc-sgml/rep/latex2e/mapping

w którym jest opisany sposób konwersji pliku SGML do formatu LaTeX2e. W pliku tym we fragmencie dotyczącym konwersji tag-u <article> zamiast linii


        "\\usepackage\[latin1\]{inputenc}\n"

należy wstawić trzy następujące linie:
        "\\usepackage{t1enc}\n"
        "\\usepackage\[latin2\]{inputenc}\n"
        "\\usepackage\[polish\]{babel}\n"

Pierwsze dwie z tych linii muszą znaleźć się koniecznie, natomiast trzecia wedle upodobania. Muszę jednak dodać, że w wypadku dodania trzeciej z tych linii konieczne jest odpowiednie skonfigurowanie programu dvips (przynajmniej ja to zrobiłem, w każdym razie korzystając z programu texconfig dodałem polski sposób dzielenia wyrazów.

Jeżeli korzystając z formatu SGML tworzymy takze inne dokumenty można w taki sam sposób dokonać zmian w sekcjach dotyczących konwersji tag-ów <report>, <book> oraz <notes>. Te zmiany nie są jednak konieczne gdy pracujemy wyłącznie z dokumentami HOWTO.

10.3 Program sgml2latex i pliki DVI oraz PS

Już mamy poprawne generowanie plików w formacie LaTeX2e. Teraz jeszcze musimy posiadać LaTeX-a w wersji 2e. Jeżeli mamy zainstalowany pakiet tetex (chyba jeden z popularniejszych w dystrybucjach linux-a) to mamy odpowiedni program. Ponieważ program sgml2latex oczekuje, że program LaTeX2e wywołujemy przez latex2e to musimy mu taki sposób wywołania tego programu zapewnić. Najprościej jest w katalogu /usr/bin utworzyć skrót o nazwie latex2e do programu latex, czyli:


cd /usr/bin
ln -s latex latex2e

10.4 Konwersja właściwa, czyli jak uzyskać DVI lub PS

Po dokonaniu wyżej wymienionych modyfikacji żadne zmiany w dokumentzch SGML nie są już konieczne. Wystarczą jedynie odpowiednie opcje programu sgml2html. Należy pamiętać o użyciu opcji -2e aby program generował pliki w formacie LaTeX2e a nie w starszym (LaTeX).

Aby uzyskać wersję w formacie DVI używamy komendy:

sgml2latex -2e -a -d nasz_plik.sgml

Analogicznie możemy wygenerować pliki w formacie PS:

sgml2latex -2e -a -p nasz_plik.sgml

10.5 Uwagi

Rozwiązanie jest w paru miejscach trochę toporne, ale skuteczne. Osobiście były to moje pierwsze kroki w LaTeX-u, więc opis do czynności, które należy wykonać może być trochę nieodpowiedni. Wszelkie informacje o LaTeX-u jakie potrzebowałem do uzyskania satysfakcjonujących mnie wyników uzyskałem z Polskiej Strony Ogonkowej oraz od Jakuba Gąsiorowskiego, mojego kumpla ze studiów.

Wszelkie uwagi, usprawnienia rozwiązania oczywiście będą bardzo mile widziane.